بهترین نوشیدنی ورزشی چیست؟

نوشیدنی‎های ورزشی که برای ورزش مناسب هستند، از 3 جزء اصلی تشکیل شده‌اند؛ آب، کربوهیدرات و سدیم که فعالیت‎های ورزشی را بهبود می‎بخشند. این نوشیدنی‎ها آب از دست رفته‎ی بدن را جبران و انرژی لازم برای انجام بهتر فعالیت‎های ورزشی را تامین می‎کنند. در این مقاله قصد داریم، بهترین نوشیدنی‎های ورزشی را به شما معرفی کنیم. همراه ما باشید.

اهمیت نوشیدنی ورزشی

اگر قبل، حین و بعد از انجام فعالیت‎های ورزشی به مقدار کافی نوشیدنی نخورید، نمی‎توانید فعالیت‌های ورزشی خود را به درستی انجام دهید و عضلات شما خسته خواهند شوند. هم‌چنین زمانی‎که آب بدن شما از دست می‎رود، نمی‎توانید در انتهای ورزش به خوبی سرد کنید و گرمازده می‏شوید.

اگر می‌خواهید ورزش درستی داشته باشید و این مشکلات برای شما ایجاد نشود، 2 تا 3 ساعت پیش از ورزش، 3 لیوان نوشیدنی، 20 دقیقه پیش از شروع یک لیوان و حین تمرین هر 20 دقیقه یک لیوان نوشیدنی میل کنید.

اگر تمایل دارید با نوشیدنی‎هایی که برای رفع خستگی مفید هستند، آشنا شوید، به مقاله‎ی نوشیدنی‎های مفید برای رفع خستگی مراجعه کنید. در این مقاله به معرفی نوشیدنی‎های سرد و گرم برای رفع خستگی پرداختیم.

بهترین نوشیدنی ورزشی برای لاغری

نوشیدنی‎های ورزشی معمولا کالری زیادی دارند، بنابراین اگر رژیم غذایی دارید و می‎خواهید لاغر شوید، به شما توصیه می‎کنیم که تنها آب بخورید.

اگر می‎خواهید مقاومت بدنی شما هنگام ورزش بیشتر باشد، باید تمرین‌های خود را بیشتر کنید تا آمادگی بدنی شما افزایش یابد. معمولا فعالیت‌های ورزشی تا 60 دقیقه زمان می‎برد که در این فاصله شما باید به مقدار لازم آب بخورید تا از پس فعالیت‌های ورزشی برآیید.

آب؛ محبوب‎ترین نوشیدنی ورزشی

بر اساس مطالعات شورای ورزش آمریکا، آب بهترین نوشیدنی ورزشی است و خوردن آن برای هر فردی مفید است. آب کالری ندارد و برای افرادی‌که تمایل دارند، لاغر شوند، مناسب است. اگر رژیم غذایی داشته باشید و برنامه نوشیدنی شما محدود باشد؛ به علت آن‌که آب هیچ مزه‎ای ندارد، ممکن است به مرور زمان، از نوشیدن آن خسته شوید. برای حل این مشکل می‎توانید به سراغ خوردن آب‌های طعم‌دار بروید.

معمولا ورزشکاران برای راحتی کار، به سراغ تهیه آب معدنی می‎روند، که این موضوع مشکلی ایجاد نمی‎کند. فقط شما به هنگام خرید به تاریخ تولید و انقضای آب معدنی توجه کنید و از برند معتبر آب معدنی خریداری کنید. برای آشنایی بیشتر با خواص آب معدنی می‎توانید به محصول آب معدنی عالیس سر بزنید و با این محصول بیشتر آشنا شوید.

بهترین نوشیدنی ورزشی برای عضله‎سازی

اگر بیشتر از 60 دقیقه ورزش می‎کنید، بهتر است به جای خوردن آب، نوشیدنی ورزشی همانند نوشیدنی انرژی‎زا بخورید. زمانی‎که شما فعالیت‌های سنگین ورزشی انجام می‎دهید، زیاد عرق می‏‌کنید. با مصرف بیش از اندازه آب، سدیم خون شما رقیق می‌شود و شما دچار مسمومیت آب می‏‌شوید که عوارض جبران‎ناپذیری به ‎همراه دارد.

نوشیدنی‌های انرژی‌زا برای ورزش

نوشیدنی‎های انرژی‎زا منبع مواد مغذی هستند و در بهبود توانایی روحی و جسمی ورزشکاران نقش موثری دارند. کربوهیدرات و کافئین موجود در نوشیدنی‎های انرژی‎زا تمرکز و استقامت را بالا می‎برند. شما باید 10 تا 60 دقیقه قبل از ورزش از این نوشیدنی میل کنید. البته ناگفته نماند که نوشیدنی‎های انرژی‎زا کالری زیادی دارند و باعث چاقی می‎شوند. اگر نمی‌خواهید اضافه‎وزن پیدا کنید، نوشیدنی‎ انرژی‎زا نخورید یا خیلی محدود از این نوشیدنی قبل از ورزش بخورید. نوشیدنی انرژی‌زا بهترین نوشیدنی ورزشی برای بدنسازی است.

قهوه

کافئین موجود در قهوه باعث افزایش انرژی و مقاومت بدنی می‎شود. در واقع شما با خوردن قهوه، دیرتر احساس خستگی می‌‏کنید و بیشتر ورزش می‌‏کنید.

در ادامه می‎توانید به مقاله‎ی آیا خوردن قهوه قبل از ورزش مفید است؟ سر بزنید. در این مقاله به‎طور مفصل درباره‎ی مزایای خوردن قهوه قبل از ورزش و تاثیر خوردن قهوه در حین ورزش صحبت کردیم.

چای سبز برای فعالیت‎های ورزشی

چای سبز سرشار از کافئین است که به بدن کمک می‎کند انرژی کافی برای انجام فعالیت‌های ورزشی داشته باشد. همچنین در چای سبز آنتی‎اکسیدان کاتچین وجود دارد که باعث چربی‏‌سوزی بیشتری می‏‌شود. در ورزش ایروبیک اثر چای سبز بیشتر دیده می‎شود.

کلام آخر

اگر ورزشکار هستید، حتما برای شما اهمیت دارد که دقیقا چه نوشیدنی بخورید که بدن شما استقامت لازم را برای انجام فعالیت‎های ورزشی داشته باشد و دیرتر احساس خستگی کنید. همچنین آب مورد نیاز بدن شما تامین شود و در حین ورزش مشکلی نداشته باشید. ما در این مقاله، این نوشیدنی‎ها را به شما معرفی کردیم. امیدواریم با خواندن این مقاله، این نوشیدنی‌‎ها را تهیه کنید و تمرین‌های خود را درست انجام دهید.

اگر به این نوشیدنی‌ها حساسیت دارید و نمی‎توانید از این نوشیدنی‎ها بخورید، با پزشک خود در این رابطه مشورت کنید و طبق توصیه او عمل کنید. البته ناگفته نماند که علاوه بر نوشیدنی، شما برنامه‌ی غذایی خود را هم باید اصلاح کنید و طبق توصیه متخصص تغذیه عمل کنید تا فعالیت‌های ورزشی که انجام می‎دهید، اثرات لازم را بر روی بدن بگذارند.

آشنایی با علائم کاهش اسید معده

احتمالا تا به حال نمی‌دانستید که اگر به اسید معده دسترسی داشتید و آن را روی پوستتان می‌ریختید، باعث سوختگی پوست می‌شدید. با این وجود ما برای حفظ سلامت سیستم ایمنی بدن نیاز به اسید معده داریم. در واقع سطوح کم اسید معده باعث کاهش جذب مواد مغذی و مشکلات گوارشی می‌شود.

اسید معده به جذب پروتئین‌ها و مواد معدنی در بدن کمک می‌کند و باعث از بین رفتن باکتری‌ها و انگل‌های مضر سیستم گوارشی می‌شود. برآورد شده که 22 درصد آمریکایی‌ها از کمبود اسید معده یا همان هیپوکلریدریا رنج می‌برند.

نکته شگفت آور این است کمبود اسید معده در بزرگسالان، مشکلات گوارشی بیشتری را نسبت به افزایش آن ایجاد می‌کند.
با علائم کاهش اسید معده آشنا شوید:

• سوزش سر دل: اکثر مردم هنگام سوزش معده، تصور می‌کنند که اسید معده بیش از حد دارند درحالی که گاهی اوقات کاملا برعکس است. وقتی مقادیر اسید معده پایین می‌آید، غذا به درستی در سیستم گوارشی جذب نمی‌شود. این به نوبه خود تولید گاز را افزایش می‌دهد که ممکن است مانند سوزش سر دل، احساس شود. داروهای آنتی‌اسید را خودسرانه نباید در این هنگام مصرف کرد. ابتدا از کاهش یا افزایش اسید معده خود با مشورت با پزشک مطمئن شوید و بعد سراغ داروها بروید.

• عدم هضم گوشت: کاهش سطح اسید معده باعث تلاش سیستم گوارشی برای هضم مواد غذایی مانند گوشت و دیگر پروتئین‌ها می‌شود. به همین دلیل است که ممکن است بعد از خوردن گوشت دچار احساس خستگی، سرگیجه یا تهوع شوید.

• گاز و نفخ بعد از خوردن: این علائم به شما هشدار می‌دهند که سیستم گوارشی به درستی کار نمی‌کند. همچنین می‌تواند دلیل رشد بیش از حد باکتری‌ها باشد.

• آلرژی و عدم تحمل مواد غذایی: اگر شما مبتلا به آلرژی غذایی و یا عدم تحمل مواد غذایی هستید، ممکن است دچار کاهش اسید معده شده باشید. در حالی که محققان نمی‌توانند ثابت کنند که چطور اسید معده بر آلرژی و حساسیت غذایی تاثیر می‌گذارد، ولی به عقیده آن‌ها پیوند قوی در این میان وجود دارد.

• کمبود مواد مغذی: این نکته به درستی ثابت شده است که سطوح پایین اسید معده با منع جذب مواد مغذی در بدن شما ارتباط مستقیم دارد.

• مشکلات پوست مانند اکنه: روده سالم باعث حفظ سلامت پوست شما نیز می‌شود. متاسفانه در این میان کاهش اسید معده باعث رشد بیش از اندازه باکتری‌ها شده که خود مسمومیت پوست را به دنبال دارد. به همین دلیل است که 40 درصد از افراد مبتلا به آکنه داراس سطوح اسید معده کم هستند.

• سندرم روده تحریک‌پذیر: این سندرم نیز که تعداد زیادی از افراد را گرفتار خود می‌کند، با سطوح اسید معده کم ارتباط مستقیم دارد زیرا باعث تجمع باکتری‌ها و سموم می‌شود.

• کاهش جذب ویتامین‌ها: اسید معده به تجزیه ویتامین‌ها، مواد معدنی و مواد مغذی دیگر موجود در غذای مصرفی کمک می‌کند تا از جذب موثر مواد مغذی مورد نیاز بدن مانند نیاسین، اسید فولیک، ویتامین ب 12، ویتامین سی، بتا کاروتن، منیزیم، آهن، روی، و کلسیم اطمینان حاصل شود. تمام این مواد مغذی برای دستیابی به سطوح کافی انرژی، سیستم ایمنی قوی در برابر بیماری، سطوح متعادل هورمون‌ها و همچنین حفظ قدرت استخوان‌ها، دندان‌ها، چشم‌ها و اندام‌های دیگر ضروری هستند.

• سرطان: میزان بسیار کم اسید موجود در معده دلیل عمده ابتلا به سرطان معدهو سایر بیماری‌های مزمن است. خطر پیشرفت این بیماری‌‌ها زمانی بیشتر می‌‌شود که نسخه‌های بی‌رویه ‌ای برای کم کردن اسید معده تجویز می‌‌شود. در واقع دلیل اصلی ابتلا به این بیماری‌‌های خطرناک کمبود اسید معده است نه زیاد بودن آن. تست میزان اسید موجود در معده اقدامی جدی و پیشگیرانه برای داشتن بدنی سالم است. به همین دلیل کسانی که به این بیماری‌ها مبتلا هستند علاوه بر تشخیص بیماری‌‌شان باید به میزان اسیدیته معده خود نیز توجه کنند.

هایپرترمی: پیشگیری، علائم و روش‌های درمان

وقتی به گرم‌ترین روزهای سال نزدیک می‌شویم، باید مراقب باشیم. هایپرترمی (گرم شدن بیش از حد بدن) در اغلب مناطق جغرافیایی کشور ما بسیار محتمل است.

اگرچه افزایش دما و رطوبت بالا حتی برای یک جوان سالم نیز می‌تواند مشکل‌ساز شود، اما همراه‌شدن این دو مسئله برای افراد مسن و ناتوان جدی‌تر است و اگر وضعیت به‌درستی مدیریت نشود، می‌تواند به درد و حتی مرگ منجر شود.

پس خوب است به این موضوع دقیق‌تر بپردازیم تا بدانیم وقتی دما افزایش می‌یابد و هوا شرجی است چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ در این وضعیت، برای خنک نگه داشتن بدن چه کاری می‌توان انجام داد؟

هایپرترمی چیست؟

هایپرترمی به وضعیتی گفته می‌شود که درجه حرارت بدن از حد طبیعی بالاتر می‌رود. این مسئله به دلیل نارسایی مکانیسم‌های تنظیم‌کننده گرما در بدن در مقابله با گرمای ناشی از محیط ایجاد می‌شود.

خستگی گرمایی، سنکوپ گرمایی (گیجی ناگهانی پس از قرارگرفتن طولانی‌مدت در معرض گرما)، گرفتگی عضلانی ناشی از گرما، گرمازدگی و گرماگرفتگی (وضعیتی که با ضعف عمومی عضلانی، تعریق بیش از حد ناگهانی، تهوع و استفراغ و از حال رفتن همراه است) از اشکال رایج هایپرترمی هستند. خطر ابتلا به این عارضه‌ها ممکن است در ترکیب با عواملی مانند دمای هوا، وضعیت سلامت عمومی و سبک زندگی فردی افزایش یابد.

آیا هایپرترمی مشابه تب است؟

هایپرترمی مانند تب نیست. هنگامی که شما هایپرترمی داشته باشید، دمای بدن‌تان از «نقطه تنظیم» خاصی که هیپوتالاموس (بخشی از مغز) آن را کنترل می‌کند، بالاتر می‌رود. اما وقتی تب دارید، خود هیپوتالاموس «نقطه تنظیم» بدن را افزایش می‌دهد. این افزایش عمدی دمای بدن، تلاش بدن برای مبارزه با یک بیماری یا عفونت است.

علت هایپرترمی

اکثر ما از طریق تبخیر از پوست، ریه‌ها و نیز واکنش‌های غدد درون‌ریز و سیستم عصبی خودمختار (اتونوم) که باعث گشاد شدن رگ‌های خونی و افزایش برون‌ده قلبی، ضربان قلب و تعریق می‌شوند، گرمای بدن‌مان را از دست داده یا گرمای بیشتری را از بدن‌مان به محیط بیرون منتقل می‌کنیم.

گرما از بدن خارج می‌شود زیرا دمای محیط پایین‌تر (خنک‌تر) از دمای بدن است. حالا اگر محیط گرم‌تر از دمای بدن یا رطوبت آن بسیار زیاد باشد، این مکانیسم‌ها ممکن است از کار بیفتند و گرما در بدن باقی بماند؛ چنین شرایطی باعث افزایش دمای مرکزی بدن می‌شود.

برخی از عوامل مرتبط با سن یا وضعیت جسمانی آسیب‌پذیر هم می‌توانند مکانیسم‌های تنظیم گرما را تحت تأثیر قرار دهند.

انواع مختلف هایپرترمی

هایپرترمی به گروهی از بیماری‌های گرمایی گفته می‌شود که شامل موارد زیر (از خفیف‌ترین تا شدیدترین حالت) است:

1) گرفتگی عضلانی ناشی از گرما: وقتی مقدار زیادی الکترولیت (املاح و سایر مواد مهم در مایعات بدن) را از طریق تعریق از دست می‌دهید، ممکن است گرفتگی عضلانی رخ دهد. گرفتگی عضلانی ناشی از گرما اغلب در بازوها، دست‌ها، ساق پا و پا اتفاق می‌افتد.

2) گرماگرفتگی: گرماگرفتگی (وضعیتی که با ضعف عمومی عضلانی، تعریق بیش از حد ناگهانی، تهوع و استفراغ و از حال رفتن همراه است) جدی‌تر از گرفتگی عضلانی ناشی از گرما است. در این وضعیت، دمای بدن ممکن است تا 40 درجه سانتی‌گراد برسد. گرماگرفتگی می‌تواند به گرمازدگی منجر شود.

3) بثورات گرمایی: وقتی در معرض هوای گرم و مرطوب باشید و زیاد عرق کنید، ممکن است دچار نوعی تحریک پوستی به نام بثورات گرمایی شوید. این عارضه به شکل مجموعه‌ای از جوش‌ها یا تاول‌های کوچک قرمزرنگ پدیدار می‌شود. بثورات گرمایی معمولاً در محل خم‌شدن آرنج، زیر سینه‌ها، نزدیک کشاله ران یا بالای سینه و گردن ایجاد می‌شود.

4) استرس گرمایی: اگر شغلی دارید که شما را به کار در شرایط گرم ملزم می‌کند ممکن است استرس گرمایی برایتان پیش بیاید. آتش‌نشان‌ها، معدنچی‌ها و کارگران ساختمانی، مثال‌هایی از افراد حاضر در این مشاغل هستند. استرس گرمایی می‌تواند به گرمازدگی یا گرماگرفتگی منجر شود.

5) گرمازدگی: شدیدترین حالت هایپرترمی، گرمازدگی است. گرمازدگی یک وضعیت تهدیدکننده حیات است و باعث می‌شود دمای بدن به بالای 40 درجه سانتی‌گراد برسد. این موضوع باعث می‌شود مشکلاتی در مغز و سایر اندام‌ها به وجود بیاید. گرمازدگی، به‌ویژه اگر دمای بدن از 41 درجه سانتی‌گراد بالاتر برود، خطرناک است.

هایپرترمی بدخیم چیست؟

هایپرترمی بدخیم یک بیماری ژنتیکی است که می‌تواند با مصرف ترکیب خاصی از آرام‌بخش‌ها و داروهای بیهوشی برای اقدامات پزشکی، اتفاق بیفتد. اگر به این بیماری مبتلا هستید، ممکن است دمای بدن‌تان به طور خطرناکی حین یا بعد از عمل جراحی افزایش یابد.

بدن افرادی که به هایپرترمی بدخیم دچارند، معمولاً پس از چندین‌بار قرارگرفتن در معرض برخی داروها واکنش نشان می‌دهد. هرچند ممکن است این واکنش در همان مصرف اول نیز رخ بدهد.

علائم هایپرترمی

سردرد، حالت تهوع و خستگی پس از قرارگرفتن در معرض گرما، نشان‌دهنده نوعی بیماری مرتبط با گرما است. گرمازدگی و گرماگرفتگی دو نوع رایج هایپرترمی هستند. علائم آن‌ها را بخوانید و به خاطر بسپارید!

علائم گرماگرفتگی

• از دست‌دادن اشتها
• حالت تهوع
• استفراغ
• سرگردانی
• افت فشار خون وضعیتی (افت فشار خون در اثر تغییر وضعیت بدن از خوابیده به نشسته یا از نشسته به ایستاده)
• احتمال گرفتگی عضلانی
• دمای بدن عادی یا افزایش‌یافته
• احساس تشنگی و ضعف
• احتمال سبکی سر، گیجی یا از دست‌دادن هوشیاری

علائم گرمازدگی

• بالارفتن دمای بدن به میزان زیاد و خطرناک
• عدم تعریق، پوست برافروخته و خشک
• اختلال شدید سیستم عصبی مرکزی:
  • احتمال تجربه سبکی سر، گیجی، سردرد، ضعف، تنگی نفس یا مشکل در تنفس و نیز حالت تهوع
  • تندخویی
  • رفتار عجیب و غریب
  • بهت‌زدگی
  • احتمال تشنج
  • از دست‌دادن هوشیاری

• رخوت، منگی یا کما
• نبض آهسته و ضعیف یا ضربان قوی و سریع
• فشار خونی که ممکن است پایین باشد
• اختلالات قلبی
• اسیدوز متابولیک (بالارفتن میزان اسید بدن در اثر عواملی که یا تولید مواد اسیدی را زیاد می‌کنند یا دفع اسید از بدن را کم می‌کنند)
• آلکالوز تنفسی (اختلال درتعادل اسید-باز ناشی از کاهش فشار دی اکسید کربن در ریه)
• سطح بسیار پایین پتاسیم

گرمازدگی تهدیدی برای جان فرد است و پزشک باید فوراً به آن رسیدگی کند.

چه عواملی احتمال هایپرترمی را افزایش می‌دهند؟

در ادامه عواملی را می‌خوانید که احتمال افزایش بیش از حد دمای بدن و هایپرترمی را افزایش می‌دهند.

عوامل خطرساز در سبک زندگی

سبک زندگی افراد می‌تواند زمینه‌ ابتلا به هایپرترمی را فراهم کند. شما هم ممکن است در معرض ابتلا به هایپرترمی باشید اگر:

• به اندازه کافی مایعات مصرف نمی‌کنید.
• در خانه‌ای بدون تهویه مناسب زندگی می‌کنید.
• در تحرک مشکل دارید و دسترسی مناسب به وسایل حمل و نقل ندارید.
• لباس‌های زیادی می‌پوشید.
• در فصول گرم از لباس‌هایی با الیاف نایلونی استفاده می‌کنید.
• به مکان‌های بسیار شلوغ می‌روید.
• بدن‌تان واکنش مناسبی به آب و هوای گرم یا مرطوب ندارد.
• نمی‌توانید با شرایط آب و هوایی سازگار شوید.

افراد مسن، به‌ویژه آن‌هایی که دچار بیماری‌های مزمن هستند، باید در روزهای گرم و مرطوب، خصوصاً روزهایی که هشدار آلودگی هوا هم وجود دارد، در خانه بمانند.

عوامل خطرساز مرتبط با سلامت بدن

عوامل مرتبط با سلامتی که برخی از آن‌ها بیشتر در میان افراد مسن شایع است و ممکن است خطر هایپرترمی را افزایش دهند، عبارتند از:

• کم‌آبی بدن
• تغییرات پوستی مرتبط با بالا رفتن سن؛ مانند اختلال در گردش خون و ناکارآمدی غدد عرق.
• بیماری‌های قلبی، ریوی و کلیوی و هم‌چنین هر بیماری‌ای که باعث ضعف عمومی یا تب شود.
• فشار خون بالا یا سایر عارضه‌هایی که به ایجاد تغییر در رژیم غذایی نیاز دارند. برای مثال، افرادی که رژیم‌های غذایی با نمک محدود دارند، ممکن است بیشتر در معرض خطر باشند. با این حال، قرص‌های نمک را نباید بدون مشورت با پزشک مصرف کرد.
• کاهش تعریق، ناشی از داروهایی مانند مدرها، آرام‌بخش‌ها، مسکن‌ها و برخی داروهای قلب و فشار خون.
• مصرف چندین دارو برای عارضه‌های متفاوت. با این حال، نباید مصرف داروهای تجویزشده را قطع کنید. به جای آن، مشکلات احتمالی را با پزشک درمیان بگذارید.
• داشتن اضافه وزن یا کمبود وزن قابل توجه.
• نوشیدن مشروبات الکلی.
• سن بیشتر از ۶۵ یا کمتر از ۴ سال.
• داشتن بیماری‌هایی که توانایی تعریق را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند؛ مانند سیستیک فیبروزیس.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟

هنگامی با پزشک خود تماس بگیرید که خودتان یا فرد دیگری:

• تب بالا دارید.
• در راه‌رفتن، تنفس یا صحبت‌کردن مشکل دارید.
• بیش از حد عرق کرده‌اید.
• سطح هوشیاری پایین آمده است.
• فرد گیج یا سرگردان به‌نظر می‌رسد.

هایپرترمی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

کادر درمان با بررسی علائم، معاینه‌های فیزیکی و اندازه‌گیری دمای بدن، هایپرترمی را تشخیص می‌دهند. در این راستا، ممکن است آزمایش خون یا ادرار هم از شما گرفته شود.

درمان هایپرترمی

همان‌طور که پیش از این گفتیم، در میان اشکال گوناگون هایپرترمی، گرمازدگی جدی‌ترین حالت آن است و به مراقبت‌های متفاوت و درمان فوری نیاز دارد. بنابراین، ما درباره درمان هایپرترمی در دو بخش صحبت می‌کنیم:

1) درمان اشکال مختلف هایپرترمی به جز گرمازدگی

اگر علائم بیماری ناشی گرمای خفیف تا متوسط را تجربه می‌کنید، باید:

• فعالیت بدنی را متوقف کرده و در محیطی خنک و دارای تهویه مناسب استراحت کنید.
• لباس‌های سنگین یا تنگ را از بدن خارج کنید.
• نوشیدنی‌های کمی شور بنوشید تا الکترولیت‌های از دست‌رفته را جایگزین کنید. می‌توانید نوشیدنی‌های ورزشی یا آب را با مقداری نمک مخلوط کنید. از خوردن نوشیدنی‌های کافئین‌دار خودداری کنید.
• کمپرس خنک (مانند حوله مرطوب و خنک) روی پوست خود بگذارید. اما هرگز یخ را روی پوست قرار ندهید.
• پوست تحریک‌شده را خشک نگه دارید. از پودر یا پماد برای کاهش ناراحتی ناشی از بثورات پوستی استفاده کنید.
• ماهیچه‌ای را که دچار گرفتگی شده به‌آرامی بکشید.

معمولاً این وضعیت را می‌توانید با درمان خانگی برطرف کنید. اما در برخی موارد، ممکن است کادر درمان، مایع داخل وریدی (IV) را از طریق کاتتر در دستتان تزریق کنند تا مایع از دست‌رفته جبران شود (دریافت سرم).

2) درمان گرمازدگی

گرمازدگی یک وضعیت اورژانسی پزشکی است که به درمان در بیمارستان نیاز دارد. در این وضعیت، تا وقتی منتظر هستید آمبولانس برسد، سعی کنید تا حد امکان فرد را خنک کنید. برای این کار:

• در صورت امکان، فرد را در آب خنک غوطه‌ور کنید.
• به فرد آب بپاشید و به سرتاسر بدن او هوا بدمید (خنک‌کردن تبخیری).
• کمپرس یخ را روی گردن، کشاله ران و زیر بغل بمالید.
• از دادن هر گونه دارو از جمله آسپرین و استامینوفن خودداری کنید.

اگر به گرمازدگی دچار شده باشید، در بیمارستان ممکن است به شما مایعات وریدی سردشده تزریق شود. هم‌چنین ممکن است کادر درمان شست‌وشو (لاواژ) با آب سرد را تجویز کند. در این روش، حفره‌های بدن را با آب سرد شست‌وشو می‌دهند.

پیشگیری از هایپرترمی

در بیشتر موارد می‌توان از هایپرترمی جلوگیری کرد. برای اینکه به این وضعیت مبتلا نشوید بهتر است:

• از فعالیت بدنی شدید در هوای گرم و مرطوب خودداری کنید.
• نوشیدنی‌های ورزشی، آب یا سوپ آبکی کم‌نمک مصرف کنید.
• هرگز کودکان (یا حیوانات خانگی) را در فضاهای بسته و گرم مانند اتومبیل رها نکنید.
• در زمان اوج گرمای هوا در محل‌هایی که دستگاه تهویه مطبوع و تصفیه هوای مناسب دارند، بمانید.
• اگر در هوای گرم بیرون از منزل هستید، لباس‌های سبک، گشاد و رنگ روشن بپوشید.
• لباس‌های خود را از پارچه‌های با الیاف نخی انتخاب کرده و به میزان تهویه پارچه توجه کنید.

اگر به خاطر شغل‌تان یا به خاطر فعالیت‌های ورزشی مجبور هستید در گرما بمانید، اجازه دهید ابتدا بدن‌تان به‌تدریج با گرما سازگار شود. دو هفته قبل از اینکه کارهای طاقت‌فرسا بکنید، کارهای سبک انجام دهید یا فعالیت‌های ورزشی ملایم داشته باشید. سپس، کم‌کم بدن خود را در برابر دمای بالا مقاوم کنید. به شیوه‌ای برنامه‌ریزی کنید که تا حد امکان کار را در ساعات اولیه صبح که هوا خنک‌تر است، انجام دهید. در حین کار نیز از نوشیدن مایعات غیرکافئینی و فاقد قند و شیرین‌کننده‌های مصنوعی غافل نشوید.

عوارض هایپرترمی

بیماری‌های مرتبط با گرما، در اکثر موارد، پس از استراحت در محیطی خنک و جایگزینی الکترولیت‌های از دست‌رفته، کاملاً بهبود می‌یابند. اما شدیدترین نوع هایپرترمی که گرمازدگی است، می‌تواند به آسیب دائمی اعضای بدن یا حتی مرگ منجر شود.

سخن پایانی

هایپرترمی یا بیماری گرمایی، وضعیتی است که در آن دمای بدن از حالت طبیعی بالاتر می‌رود. این وضعیت معمولاً در نتیجه فعالیت بدنی زیاد در هوای گرم و مرطوب اتفاق می‌افتد. نوزادان، سالمندان، ورزشکاران و افرادی که در فضای باز کار می‌کنند، بیشتر از سایرین در معرض خطر هایپرترمی هستند. بیماری‌های گرمایی می‌توانند از خفیف (گرفتگی عضلانی در اثر گرما یا گرماگرفتگی) تا شدید (گرمازدگی) متغیر باشند. افراد مبتلا به بیماری‌های گرمایی باید فوراً بدن خود را خنک کنند.

بنابراین نیاز است کاملاً از خطرات گرمازدگی آگاه باشید. همان‌طور که گفتیم، گرمازدگی خطرناک‌ترین حالت هایپرترمی است و زمانی اتفاق می‌افتد که بدن تحت تأثیر گرما قرار گرفته، نتواند دمای خود را کنترل کند و در نتیجه دما به میزان قابل توجهی افزایش یابد (معمولاً به بالای 40 درجه سانتی‌گراد برسد).

بدن زمانی به این دما می‌رسد که اندام‌های داخلی در حال از کار افتادن هستند و با علائمی مانند تغییر وضعیت ذهنی (مانند سردرگمی یا تندخویی)، نبض سریع و قوی، عدم تعریق، پوست خشک و برافروخته، غش کردن، تلوتلو خوردن یا کما مواجه می‌شوید. اگر این علائم را در یک فرد، به ویژه فردی مسن دیدید، فوراً مراقبت‌های پزشکی اورژانسی را برای او فراهم کنید.

کهکشان راه شیری و هرآنچه باید درباره آن بدانید

کهکشان گروه بزرگی متشکل از ستارگان، گاز و غبار است که توسط گرانش به یکدیگر متصل شده‌اند. این اجزا اشکال و اندازه‌های مختلفی دارند. کهکشان راه شیری، یک کهکشان مارپیچی میله‌ای بزرگ است. اگر به آسمان شب علاقه‌مند باشید، قطعا کمان نورانی که ستارگان در آن به صورت نامنظم پخش شده‌ و با ابرهای گازی احاطه شده‌اند را دیده‌اید. این کمان – عرضی درحدود 30 درجه دارد - را می‌توان در مناطق بدون آلودگی نوری با افق دید مناسب مشاهده کرد.

از آنجا که این کمان به صورت نوار شیری رنگ در آسمان ظاهر می‌شود، کهکشان ما راه شیری نامیده می‌شود. قطر این کهکشان میله‌ای در حدود صد هزار تا دویست هزار سال نوری تخمین زده می‌شود. کهکشان راه شیری دو بار در شبانه روز از عرض‌های جغرافیایی 65 درجه شمالی تا 65 درجه جنوبی عبور می‌کند.

تا اوایل دهه 1920، اکثر ستاره‌شناسان فکر می‌کردند که راه شیری شامل تمام ستارگان کیهان است. پس از مناظره بزرگ سال 1920 میان ستاره‌شناسان «هارلو شپلی» و «هبر کورتیس» مشاهدات «ادوین هابل» ستاره‌شناس آمریکایی نشان داد که کهکشان راه شیری تنها یکی از بی‌شمار کهکشان‌های کیهان ماست.

شمارش تعداد ستاره‌های کهکشان راه شیری با توجه به موقعیتی که ما در آن هستیم، کار بسیار دشواری است. بهترین تخمین‌ها می‌گویند کهکشان ما حدود 100 تا 400 میلیارد ستاره دارد. این ستارگان یک قرص بزرگ را تشکیل می‌دهند که قطری در حدود صدهزار سال نوری دارد.

جالب است بدانید منظومه شمسی ما حدود بیست و پنج هزار سال نوری از مرکز کهکشان فاصله دارد. به عبارت دیگر، ما در حومه کهکشان و در یکی از بازوهای این کهکشان مارپیچی زندگی می‌کنیم.

همانطور که زمین به دور خورشید می‌چرخد، خورشید نیز به دور مرکز کهکشان راه شیری درحال چرخش است. روی این دیسک عظیم ستارگان و گازها – بسیار دورتر از مرکز کهکشان – با سرعت تقریبی 220 کیلومتر بر ثانیه در حال چرخش روی مدار هستند. بدین ترتیب، حدودا 250 سال طول می‌کشد تا خورشید و منظومه شمسی ما یک دور کامل به دور راه شیری بچرخد.

در مقیاس‌های بزرگتر، اخترشناسان تابش پس زمینه ریزموج کیهانی – تابش به جا مانده از انفجار بزرگ - را به عنوان مرجع برای محاسبه سرعت حرکت اشیا در فضا در نظر می‌گیرند و سرعت گروه محلی کهکشان ما را در حدود 500 کیلومتر بر ثانیه تخمین می‌زنند.

در مرکز کهکشان راه شیری، یک منبع جرمی با تابش رادیویی شدید وجود دارد که « Sagittarius A» نامیده می‌شود. این جرم کیهانی یک سیاهچاله بسیار پرجرم است که قطر آن در حدود 14 میلیون مایل تخمین زده می‌شود. این سیاهچاله تقریبا 4.1 میلیون برابر خورشید جرم دارد و رفتارهای عجیبی از خود بروز می‌دهد.

چطور مارپیچی بودن راه شیری تشخیص داده می‌شود؟

برای آنکه نوع یک کهکشان را – حداقل کهکشان خودمان – تشخیص دهیم، چندین سرنخ وجود دارد.

اولین سرنخ از شکل کهکشان، نوع توزیع ستارگان در سراسر آسمان است. این ستارگان را می‌توان با چشم غیرمسلح در آسمان تاریک شب مشاهده کرد. توزیع ستارگان بر روی یک قرص نواری شکل – همانطور که در بالا گفته شد – نشان می‌دهد کهکشان ما اساسا یک کهکشان مسطح است.

چندین تلسکوپ زمینی و فضایی مختلف نیز با گرفتن عکس‌هایی در جهت‌های مختلف نشان داده‌اند راه شیری یک دیسک تخت است – چیزی شبیه به عکس‌های پانوراما که با دوربین گوشی موبایل ثبت می‌کنیم.

غلظت بالای ستارگان در این کمان به شواهد اینکه کهکشان ما مارپیچی است، می‌افزاید. اگر ما در یک کهکشان بیضوی زندگی می‌کردیم، ستاره‌ها را می‌دیدیم که با توزیع یکنواخت در سراسر آسمان پخش شده‌اند، نه در یک نوار متمرکز.

سرنخ دیگر زمانی بدست می‌آید که ستاره‌شناسان از ستارگان جوان و درخشان ابرهای هیدروژن یونیزه شده در قرص کهکشان نقشه‌برداری می‌کنند. این ابرها که مناطق «H II» نامیده می‌شوند، توسط ستارگان جوان و داغ یونیزه می‌شوند و اساسا پروتون‌ها و الکترون‌های آزاد هستند. این ویژگی‌ها هردو متعلق به کهکشان‌های مارپیچی هستند.

در طول سال‌ها بحث‌هایی در مورد اینکه کهکشان ما دو بازوی مارپیچی دارد یا چهار بازو، وجود داشته است. آخرین داده‌ها نشان می‌دهد که کهکشان مارپیچی ما چهار بازو دارد – همانطور که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید.

سرنخ‌های دیگر در مورد ماهیت مارپیچی کهکشان از انواع دیگر خواص بدست می‌آید. ستاره‌شناسان مقدار غبار موجود در کهکشان و رنگ‌های غالب آن را بررسی می‌کنند و با میزان غبار و رنگ‌های سایر کهکشان‌های مارپیچی که می‌شناسیم، مقایسه می‌کنند. تمام این شواهد در کنار هم نشان می‌دهند حتی اگر نتوانیم نگاهی از بیرون به کهکشان خود بیندازیم، می‌توانیم حداقل نوع آن را تعیین کنیم.

میلیاردها کهکشان دیگر در کیهان ما وجود دارد. ما قادر هستیم تنها سه کهکشان همسایه را بدون تلسکوپ و با چشم غیرمسلح به صورت تکه‌های مبهم در آسمان مشاهده کنیم. نزدیک‌ترین کهکشان‌هایی که می‌توانیم بدون تلسکوپ ببینیم، «ابرهای ماژلانی بزرگ و کوچک» هستند.

این کهکشان‌ها که به دور راه شیری می‌چرخند، از نیمکره جنوبی زمین قابل رصد هستند. آن‌ها حدود صد و شصت هزار سال نوری از ما فاصله دارند. کهکشان «آندرومدا» با فاصله تقریبی 2.5 میلیون سال نوری، یکی دیگر از همسایه‌های ماست که از نیمکره شمالی قابل رصد است. آندرومدا حدود دارای حدود یک تریلیون ستاره است.

دانشمندان تخمین می‌زنند راه شیری و آندرومدا تا 4 میلیارد سال آینده با یکدیگر ترکیب خواهند شد. کهکشان‌های دیگری نیز وجود دارند که رصد آن‌ها تنها با تلسکوپ امکان‌پذیر است.

راه شیری بخشی از ابرخوشه «سنبله» است که شامل گروهی از کهکشان‌ها با فاصله 150 میلیون سال نوری می‌شود. این ابرخوشه شامل حداقل 100 گروه و خوشه کهکشانی است و قطری در حدود 110 میلیون سال نوری دارد.

کهکشان ما دومین کهکشان بزرگ یکی از گروه‌های محلی این ابرخوشه است. رتبه اول به آندرومدا تعلق دارد. راه شیری حدود 890 میلیارد تا 1.54 تریلیون برابر خورشید جرم دارد و تخمین دقیق‌تر این جرم وابسته به روش‌ها و داده‌های متفاوتی است که از سمت تلسکوپ‌های زمینی و فضایی در اختیار اختر فیزیکدانان قرار می‌گیرد.

تاریخچه کهکشان راه شیری

کهکشان راه شیری اندکی پس از انفجار بزرگ (بیگ بنگ) به صورت یک توده متراکم بود. برخی از این توده‌ها بذرهای اولیه خوشه‌های کروی شکل بودند که قدیمی‌ترین ستاره‌های راه شیری در آن‌ها شکل گرفتند. تقریبا نیمی از ماده موجود در راه شیری ممکن است از کهکشان‌های دور دست آمده باشد.

در طی چند میلیارد سال پس از تولد اولین ستارگان در عالم، جرم کهکشان راه شیری به اندازه‌ای زیاد بود که نسبتا سریع می‌چرخید – این نکته از اصل بقای تکانه زاویه‌ای ناشی می‌شود. همین امر سبب محیط گازی بین‌ ستاره‌ای از شکل تقریبا کروی به شکل دیسک تبدیل شود. بنابراین نسل‌های بعدی ستارگان در این قرص مارپیچی تخت شکل گرفتند.

از زمانی که اولین ستارگان شروع به شکل‌گیری کردند، راه شیری از طریق ادغام کهکشان‌ها و تجمع گاز از هاله‌های کهکشانی رشد کرده است. شبیه‌سازی‌های کیهانی نشان می‌دهند که 11 میلیارد سال پیش، راه شیری با کهکشان دیگری با نام «کراکن» ادغام شده است. از سوی دیگر، ویژگی‌های راه شیری مانند جرم ستاره‌ای، تکانه زاویه‌ای و فلزی بودن آن در بیرونی‌ترین نواحی نشان می‌دهد در ده میلیارد سال گذشته هیچ نوع ادغامی صورت نگرفته است.

دیگر شبیه‌سازی‌های صورت گرفته نیز نشان می‌دهند راه شیری یکی از سرخ‌ترین و درخشان‌ترین کهکشان‌های مارپیچی است که هنوز ستارگان جوان در دل آن متولد می‌شوند. از سویی دیگر، این کهکشان خانه بسیاری از ستارگان قدیمی عالم نیز هست.

ستاره‌شناسان که به دنبال قدیمی‌ترین ستاره‌های جهان بودند، در نوامبر 2018 اعلام کردند ستاره « 2MASS J18082002-5104378 B » با حدود 13.5 میلیارد سال قدمت یک ستاره بسیار مسن است که تقریبا تماما از مواد آزاد شده از انفجار بزرگ ساخته شده است. از آنجا که کیهانشناسان عمر کیهان را در حدود 13.8 میلیارد سال تخمین می‌زنند، می‌توان با استناد به این داده‌ها ادعا کرد راه شیری تقریبا به اندازه خود کیهان قدمت دارد.

اما علاوه بر تمام آنچه گفته شد، چه اجرام دیگری در کهکشان ما وجود دارد؟ در بالا اشاره‌‌ای به نام برخی از آن‌ها کردیم. اما حالا وقت آن رسیده تا تمام این مولفه‌ها را با جزئیات بیشتر مطالعه کنیم.

اجزای اصلی کهکشان راه شیری

1-خوشه‌های ستاره‌ای

اگرچه بیشتر ستارگان کهکشان ما یا به صورت تک ستاره – مانند خورشید – و یا به صورت ستاره‌های دوتایی وجود دارند، اما گروه‌ها و خوشه‌های ستارگانی نیز وجود دارند که شامل ده‌ها یا هزاران ستاره هستند. این اجرام را می‌توان به سه نوع تقسیم کرد: الف) خوشه‌های کروی، ب) خوشه‌های باز و ج) انجمن ستاره‌ای. این تقسیم‌بندی براساس سن خوشه و تعداد ستاره‌های آن انجام می‌شود.

الف) خوشه‌های کروی

بزرگترین و پرجرم‌ترین خوشه‌های ستاره‌ای، خوشه‌های کروی هستند که به دلیل ظاهر تقریبا کروی‌شان به این نام خوانده می‌شوند. کهکشان ما دارای بیش از 150 خوشه کروی است. تعداد دقیق این خوشه‌ها را نمی‌توان به درستی تعیین کرد زیرا گرد و غبار موجود در کمان راه شیری مانع دید ما است.

خوشه‌های کروی را می‌توان در هاله‌های کروی اطراف کهکشان پیدا کرد. این نوع از خوشه‌های ستاره‌ای اجرامی بسیار درخشان هستند. میانگین درخشندگی آن‌ها معادل درخشندگی 25000 خورشید است.

جرم خوشه‌های کروی که در اخترفیزیک به روش‌های مختلفی محاسبه می‌شود، از چند هزار تا یک میلیون برابر جرم خورشید متغیر است. به عبارت دیگر، این نوع خوشه‌ها بسیار بزرگ هستند و قطر آن‌ها از 10 تا 300 سال نوری متغیر است. بیشتر خوشه‌های کروی در مرکز هاله تجمع جرم دارند و به عبارت دیگر می‌توان توزیع ستاره‌ای آن‌ها را یک توزیع متقارن کروی در مرکز هاله دانست.

یکی از ویژگی‌های جالب خوشه‌های کروی در کهکشان راه شیری، توزیع سن آن‌هاست. تمام خوشه‌های کروی این مجموعه 11 تا 13 میلیارد سال سن دارند. بدین ترتیب آن‌ها را می‌توان قدیمی‌ترین اجرام کهکشان دانست.

ب) خوشه‌های باز

علاوه بر خوشه‌های کروی، خوشه‌های کوچک‌تر و کم جرم‌تر نیز در کهکشان ما یافت می‌شوند که آن‌ها را خوشه‌های باز می‌نامیم. این خوشه‌ها از آنجا باز نامیده می‌شوند که همانند خوشه‌های کروی مقید به یک هاله با ظاهر مشخص نیستند.

خوشه‌های باز در کهکشان ما توزیع یکنواختی دارند و نمی‌توان آن‌ها را در نواحی خاصی – مانند مرکز – به صورت تجمعی پیدا کرد. با این‌حال، خوشه‌های باز جوان‌تر در بازوهای مارپیچی کهکشان ما متراکم‌تر هستند.

درخشان‌ترین خوشه‌های باز، به‌طور قابل توجهی کم نورتر از درخشان‌ترین خوشه‌های کروی هستند. اوج درخشندگی مطلق این خوشه تنها در حدود پنجاه هزار برابر درخشندگی مطلق خورشید است. جرم این نوع خوشه را می‌توان در حدود 50 برابر جرم خورشید دانست که رقم نسبتا کمی در ابعاد نجومی به حساب می‌آید. همچنین جمعیت کل ستارگان این خوشه‌ها نیز بسیار کم است و رقمی در حدود ده تا چند هزار ستاره را شامل می‌شود.

خوشه‌های باز دارای قطری بین 2 تا 20 سال نوری هستند. خوشه‌های باز به علت جرم کم نسبت به سایر اجرام نجومی از لحاظ گرانشی چندان مقید نیستند و به همین دلیل زودتر از سایر خوشه‌های دیگر فروپاشی می‌کنند. درنهایت می‌توان گفت خوشه‌های باز بسیار جوان هستند و در حدود 200 میلیون تا 1 میلیارد سال سن دارند.

ج) انجمن‌های ستاره‌ای

جوان‌تر از خوشه‌های باز که در بالا بررسی کردیم، ستاره‌های جوان دیگری هستند که در کنار هم انجمن‌های ستاره‌ای را تشکیل می‌دهند. این ستاره‌ها عموما از نظر گرانشی چندان بهم متصل نیستند تا یک خوشه پایدار را بسازند اما چون مکان و زمان تولد آن‌ها یکسان است، به انجمن‌های ستاره‌ای معروف هستند.

این انجمن‌ها را می‌توان تنها در نواحی از کهکشان راه شیری پیدا کرد که تشکیل ستاره در آن رخ می‌دهد – به ویژه در بازوهای مارپیچی کهکشان ما. انجمن‌های ستاره‌ای بسیار درخشان هستند، به طوری‌ که می‌توان آن‌ها را از خوشه‌های کروی نیز درخشان‌تر دانست. با این‌حال، بیشتر بودن میزان درخشش به معنای وجود ستاره‌های بیشتر نیست.

ستاره‌های تشکیل دهنده این انجمن‌ها درخششی درحدود یک میلیون برابر درخشش خورشید دارند. همین امر سبب می‌شود تا آن‌ها عمر بسیار کم – در حدود چند میلیون سال – داشته باشند. جرم این انجمن‌های ستاره‌ای تنها در حدود چند صد برابر جرم خورشید است و نمی‌توان آن‌ها را در گروه اجرام سنگین قرار داد.

اندازه‌ انجمن‌های ستاره‌ای بزرگ است. قطر متوسط آن‌ها در حدود 250 میلیون سال نوری است. آن‌ها به قدری با فاصله از یکدیگر قرار دارند که اثرات گرانشی‌شان برای نگه‌ داشتن انجمن به صورت پایدار کافی نیست. به همین دلیل در عرض چند میلیون سال، اعضای انجمن در فضا پراکنده شده و به ستاره‌های مجزا در کهکشان تبدیل می‌شوند.

2- گروه‌های متحرک

گروه‌های متحرک به مجموعه‌ای از ستارگان گفته می‌شود که دارای حرکات قابل اندازه‌گیری مشخصی هستند. گاهی اوقات این اجرام یک خوشه قابل توجه را تشکیل نمی‌دهند. یکی از شناخته شده‌ترین گروه‌های متحرک، گروه متحرک «هیادس» در صورت فلکی «ثور» است. این سیستم که به عنوان « خوشه متحرک ثور» یا «جریان ثور» نیز شناخته می‌شود، شامل حدود 350 ستاره از جمله کوتوله سفید است و مرکز آن در حدود 150 سال نوری از ما فاصله دارد.

از دیگر گروه‌های متحرک می‌توان به گروه‌های «دب اکبر» و «خوشه پروین» اشاره کرد.

3- سحابی‌های انتشاری

یکی از اجزای معروف هر کهکشان، مجموعه اجرام گازی بزرگ، درخشان و پراکنده است که «سحابی» نامیده می‌شود. مجموعه گاز بین‌ستاره‌ای و ستاره‌هایی که درآن‌ها گاز در حالت یونیزه و برانگیخته است، سحابی‌های انتشاری را تشکیل می‌دهد. از آنجایی که سحابی‌های انتشاری تقریبا به طور کامل از هیدروژن یونیزه شده تشکیل شده‌اند، معمولا به آن‌ها مناطق H II می‌گویند.

نواحی H II در بازوهای مارپیچی کهکشان راه شیری متمرکز شده‌اند – اگرچه برخی را می‌توان در فواصل میانی از مرکز کهکشان نیز پیدا کرد. این نواحی با اندازه قطر در حدود هزار سال نوری، تشعشعات رادیویی از یک نوع مشخص با طیف حرارتی منتشر می‌کنند که نشان می‎‎دهد دمای آن‌ها در حدود ده هزار کلوین است.

این تابش رادیویی اخترشناسان را قادر می‌سازد تا توزیع مناطق H II را در نقاط دور دست کهکشان تعیین کنند. سحابی «شکارچی» که یکی از معروف‌ترین سحابی‌های کهکشان ماست، در حدود 50 سال نوری وسعت دارد.

به‌طور معمول نواحی H II عمدتا از هیدروژن تشکیل شده‌اند، اما حاوی مقادیر قابل اندازه‌گیری گازهای دیگری نیز هستند. هلیوم از نظر فراوانی در رتبه دوم قرار دارد و می‌توان گازهای کربن، نیتروژن و اکسیژن را در نیز در این سحابی‌ها یافت.

4- سحابی سیاره‌نما

ابرهای گازش که به عنوان سحابی‌های سیاره‌نما شناخته می‌شوند، فقط از نظر ظاهری شبیه سایر انواع سحابی‌ها هستند. این نوع از سحابی‌ها به این دلیل که تقریبا شبیه قرص‌های سیاره‌ای هستند، به این نام معروف شده‌اند. سحابی‌های سیاره‌نما در سراسر کهکشان یافت می‌شوند. تخمین زده می‌شود بیش از هزار سحابی سیاره‌نما در کهکشان ما وجود داشته باشد که تعدادی از آن‌ها به علت غبار کهکشانی تاکنون قابل شناسایی نبوده است.

5- بقایای ابرنواختر در کهکشان راه شیری

نوع دیگری از جرم‌های سحابی که در کهکشان راه شیری یافت می‌شود، بقایای گاز منفجر شده از یک ستاره است که ابرنواختر نامیده می‌شود. گاهی اوقات این اجرام شبیه به سحابی‌های سیاره‌نما هستند – مانند سحابی «خرچنگ».

اما بقایای ابرنواختر را از سه جهت می‌توان از سحابی سیاره‌نما متمایز دانست: 1- ابرنواخترها جرم بیشتری دارند و اساسا از گاز تشکیل شده‌اند. 2- با سرعت بسیار زیادی منبسط می‌شوند. 3- طول عمر بسیار کوتاهی دارند. به عنوان مثال، می‌توان به بقایای ابرنواختر «1054» سحابی خرچنگ، «1572»  با نام «Tycho» و «1604» با نام «Kepler» اشاره کرد که هر سه ویژگی مذکور را دربر دارند.

این اجرام نیز همانند بسیاری از اجرام دیگر، به وسیله تابش رادیویی در کهکشان شناسایی می‌شوند. آن‌ها انرژی رادیویی را در یک طیف تقریبا تخت آزاد می‌کنند.

6- ابرهای گرد و غبار

علاوه بر تمام آنچه تاکنون درباره کهکشان راه شیری گفتیم، ابرهای گرد و غبار مولفه‌هایی دیگری هستند که حدود 10% الی 15% ماده مرئی این کهکشان را شکل می‌دهند. براساس توزیع ابرهای غبار در دیگر کهکشان‌ها، می‌توان نتیجه گرفت که آن‌ها اغلب در بازوهای مارپیچی کهکشان ما آشکار هستند.

هرچه از خورشید فاصله می‌گیریم، شناسایی ابرهای گرد و غبار و تشخیص ویژگی‌های آن‌ها دشوار می‌شود. بهترین ابرهای غبار که در نزدیکی خورشید می‌شناسیم دارای یک تا 200 سال نوری وسعت و 1 تا 20 برابر خورشید جرم دارند. کوچکترین ابرهای گرد و غبار به افتخار ستاره‌شناس هلندی-آمریکایی «بارت جی بوک» گلبول‌های بوک نامیده می‌شوند.

دانشمندان برای فهم این اطلاعات و مطالعه ابرهای گرد و غبار از تلسکوپ‌های مادون قرمز استفاده می‌کنند. یک بررسی کامل از آسمان که در طول موج‌های فروسرخ که در اوایل 1980 انجام شد، نشان داد تعداد زیادی ابر غبار متراکم در کهکشان راه شیری وجود دارد.

بیست سال بعد، تلسکوپ فضایی «اسپیتزر» با حساسیت بیشتر، پوشش طول موج بیشتر و وضوح بالاتر موفق شد تجمع ابرهای غبار را نقشه‌برداری کند. در این نقشه‌ها مشاهده شد برخی از این غبارها قادر هستند خوشه‌های ستاره‌ای عظیمی را در آینده شکل دهند.

7- کهکشان‌های همراه

ابرهای ماژلانی در اوایل قرن بیستم به عنوان اجرام همراه کهکشان شناخته می‌شدند. زمانی که هابل ماهیت کهکشان‌های دیگر را شناسایی کرد، مشخص شد که این ابرها منظومه‌های جداگانه‌ای هستند که حدود صد هزار سال نوری از ما فاصله دارند.

همراهان نزدیک دیگری نیز پیدا شدند که همگی اجرام کوچکی به صورت کهکشان کوتوله هستند. نزدیک‌ترین آن‌ها کوتوله «کمان» است – کهکشانی که در حال سقوط به درون راه شیری است. هسته این کهکشان حدود نود هزار سال نوری از ما فاصله دارد. کهکشان‌های همراه دیگر نیز حدود دویست هزار تا هشتصد هزار سال نوری از ما فاصله دارند.

جالب است بدانید راه شیری یک کهکشان مسطح کاملا تخت نیست. بلکه اثرات گرانشی همین کهکشان‌های همسایه سبب شده است تا دیسک کهکشانی ما اندکی تاب بخورد.

8- هاله کیهانی کهکشان راه شیری

تمام آنچه در بالا گفته شد – ماده‌ای که ما قادر به دیدن آن با تلسکوپ هستیم - تنها 10% از ماده موجود در راه شیری را تشکیل می‌دهد. 90% باقیمانده از جرم راه شیری متلعق به «ماده تاریک» است. ماده تاریک نه تابش الکترومغناطیسی دارد و نه در اندرکنش‌های معمول شرکت می‌کند. ماده تاریک را تنها می‌توان به کمک اثرات گرانشی در محیط شناسایی کرد.

 این مقدار بسیار زیاد از ماده تاریک سبب می‌شود تا هاله‌ای نامرئی در اطراف کهکشان ما وجود داشته باشد. اخترشناسان قادر هستند با شبیه‌سازی هاله کیهانی نحوه چرخش راه شیری را توجیه کنند. اگر ماده تاریک وجود نداشت – به سبب آن هاله کیهانی نیز کهکشان ما را احاطه نکرده بود – ستارگان راه شیری بسیار کندتر از آنچه مشاهده می‌شود، می‌چرخیدند.

کهکشان راه شیری با تمام پیچیدگی‌هایی که در این مقاله به بیان مختصری از آن پرداختیم، تنها یکی از میلیاردها کهکشان موجود در کیهان ماست. هنگامی که در اجزای تشکیل دهنده و ارقام بیان شده دقیق می‌شویم، درمی‌یابیم آسمان بالای سر ما مملو از رموز و شگفتی‌هایی است که برای همیشه بشریت را متعجب و شگفت‌زده خواهد کرد.

جاذبه های گردشگری سروآباد

سروآباد از شهرستان های سرسبز استان کردستان است که دارای جاذبه های گردشگری تاریخی و طبیعی است که چشم هر بیننده ای را معطوف زیبایی های خالق هستی می کند. سروآباد به شهرهای به شهرهای مریوان، سنندج و کامیاران محدود است. این شهر به جهت داشتن مرز مشترک با کشور عراق از نظر سیاسی اهمیت دارد. بیش از 90 درصد از جمعیت شهرستان سروآباد روستانشین بوده و زندگی روستایی را به شهرنشینی ترجیح می‌دهند، بیشتر روستاهای این شهرستان به دلیل صعب العبور بودن، طبیعت آنها دست نخورده و بکر باقی مانده است. بیساران، پایگلان، ژنین، چشمیدر، دره‌کی، بوریدر و اورامانات (شامل روستاهای هورامان، سرپیر، ویسیان، رودبار و کماله) از روستاهای پرجمعیت شهرستان سروآباد به شمار می‌روند که میانگین جمعیت در این روستاها بالغ بر 2500 نفر است و شغل اکثر مردم در این روستاها صنایع دستی، کشاورزی، دامداری و باغداری است.

مهم‌ترین قابلیت‌ها و ظرفیت‌های تولیدی شهرستان سروآباد را می‌توان قرار گرفتن رودخانه بزرگ و خروشان سیروان در پایین دست این شهرستان و در نزدیکی روستای دورود، وجود آب و هوای معتدل و مناسب برای کشت انواع محصولات کشاورزی، باغ‌های فراوان و استعداد پرورش درختان مثمر ثمر نیمه گرمسیری در منطقه اورامانات، وجود گونه‌های گیاهی متنوع  دارویی و صنعتی و دارا بودن جنگل‌ها و مراتع غنی فراوان را نام برد.

با توجه به مستعد بودن این منطقه در تولید محصولات باغی سالانه بیش از 26986 تن انواع میوه‌ها شامل سیب، هلو، گردو، انگور، توت فرنگی، زردآلود، بادام، سیب، گلابی، شلیل، آلبالو، انار، گیلاس و انواع محصولات دیگر  روانه بازار خواهد شد.

مهم‌ترین محصول شهرستان سروآباد را می‌توان توت فرنگی دانست که با تولید سالانه بیش از 2800 تن محصول در مساحتی به طول 235 هکتار به عنوان قطب اول تولید این محصول در استان کردستان شناخته شده است، توت فرنگی برای اولین بار در سال 1345 توسط شخصی به نام شیخ عثمان نقشبندی دورودی به منطقه کردستان وارد شد و در باغات روستای دورود و محمودآباد این شهرستان کشت و برداشت آن آغاز شد.

سروآباد در زمینه دامداری هم ظرفیت‌های بسیار خوبی دارد. در حال حاضر نیز کل مساحت جایگاه‌های دام شهرستان سروآباد 450 هزار متر مربع برآورد شده، که از این میزان حدود 100 هزار متر مربع در سطح واحدهای روستایی با استفاده از پروژه بهسازی و نوسازی اماکن دامی و اجرای طرح‌های نیمه صنعتی بهداشتی شده و مابقی آن غیر بهداشتی و اکثراً به شیوه واحدهای سنتی است که در شرایط امروزی بازده تولیدی و اقتصادی کافی ندارند. شهرستان سروآباد در بخش شیلات نیز دارای بزرگترین مجتمع پرورش ماهی سردآبی در خاورمیانه است .با توجه به وجود منابع آبی مستعد در بیشتر مناطق شهرستان و بهره‌برداری بهینه از این ظرفیت‌ها، مطالعه و طراحی این منابع که مرحله آغازین و زیربنایی تولید آبزیان است در سروآباد مد نظر قرار گرفته است.

در سطح این شهرستان به لحاظ شرایط آب و هوایی، کوهستان‌های بلند، میزان بارندگی بالا، مراتع مناسب و زراعت عمده محصولاتی نظیر، یونجه، شبدر، کلزا و سایر محصولات و همچنین امکان کوچ‌های قشلاق و ییلاق در بیشتر ایام سال و از همه مهتر بالا بودن کیفیت عسل تولیدی  زمینه مناسبی برای توسعه زنبورداری را فراهم کرده است، به طوری که سالانه بیش از 38.2 تن عسل در این شهرستان تولید می‌شود.

روستای ناو

منطقه اورامانات از جمله مناطق زیبا ودیدنی استان کردستان است، که با طبیعت زیبا و بی نظیر خود علیرغم نداشتن راههای ارتباطی مناسب هر سال دهها هزار نفر را از نقاط دور نزدیک کشورمان و حتی کشورهای خارجی به دیدن خود فرا می خواند.طبیعت بکر، مناظربا شکوه، کوههای سر به فلک کشیده، پوشش جنگلی متنوع، سبزه ، گلهای رنگارنگ، رودخانه های دایمی و فصلی، چشمه های جوشان آبهای معدنی و آب و هوای چهار فصل از جمله جاذبه های طبیعی این منطقه است.

روستای دزلی سرو آباد

روستای دزلی از توابع بخش مرکزی شهرستان سروآباد در استان کردستان قرار دارد. درآمد بیشتر مردم روستا از فعالیتهای زراعی، دامداری و باغداری، خدمات و صنایع دستی تامین می شود. کشت آبی و دیم در روستا رواج دارد و عمده محصولات زراعی این منطقه گندم و نخود است و انواع میوه های باغی مثل گردو، انگور، گلابی، گیلاس و یا زردآلو از محصولات این روستاست. روستای دزلی بافت متراکمی دارد. خانه های روستا دارای سقف های چوبی و سطح پنجره های کوچک و درهای چوبی است.

نسل، روستایی زیبا و گردشگر پذیر

این روستا بدلیل واقع شدن در پای کوه و وضعیت مسیل بودن آن در زبان کردی به معنای ‘که نه ته قیاو’ زمینی که سیل زده باشد و همچنین باعث تخریب آن شده باشد و در جای دیگر به معنی آینده است.
از نظر تاریخی سند معتبری که حاکی از قدمت روستای نسل باشد در دست نیست اما براساس قبور و آثار تاریخی به جا مانده بیش از ۵۰۰ سال قدمت دارد.

روستای تفلی

روستای تفلی در بخش سروآباد این شهرستان در استان کردستان واقع شده است. زبان مردم این روستا اورامی است. وجه تسمیه و قدمت این روستا: تِفِه کلمه اورامی است و به معنی توت می باشد و چون در این روستا باغهای توت فراوان وجود داشته به همین دلیل به تفلی مشهور شده است.

روستای بوریدر

روستای بوریدر قبلا(ببری در) نام داشته است محلی که در آن جا ببرهای وحشی زندگی می کرده اند. قدمت آن به دوران اولیه اسلام و زمان عبدالله بن عمر برمی گردد. مسجد عبدالله در روستا وجود دارد و مردم در آن عبادت می کنند که قدمت آن به سیصد سال پیش باز می گردد. تابعیت تقسیماتی: روستای بوریدر از نظر تقسیمات کشوری تابع دهستان پایگلان در بخش مرکزی شهرستان سروآباد استان کردستان می باشد.

روستای دیوزناو

دیوزناو به معنی جایی که در آن خرس = دیو زیاد بوده است. مابین رودخانه سیروان و کوه شاهو قرار گرفته است همچنین دیوه زناو از دی وه زه ناو تشکیل شده است یعنی روستایی که در آن درخت گردو وجود داشته است . دی یعنی روستا و وهز به معنی گردو می باشد و ناو یعنی درون و داخل می باشد روستای دیوزناو در جنوب غربی استان کردستان و در منطقه اورامانات سروآباد با فاصله ۴۵ کیلومتری از مرکز این شهرستان واقع شده است و پس ازگذشتن از راههای صعب‌العبور در دامنه رشته کوههای شاهو، به این روستا می رسیم، روستایی که دارای قدمتی هزاران ساله است، و به علت وجود قلل مرتفع وگرمسیری بودن این منطقه،مردم این روستا پاییز کم‌رنگی را تجربه می کنند وهرگز بارش برف را به تماشا ننشسته اند. باوجود طبیعت خشن ومعماری خاص و فرهنگ سنتی ،زندگی با امید واستقامت،در جریان است. در واقع یکی از قدیمی‌ترین روستاهای هورامان که قبلاً به عنوان شهر مشهور بوده« دیوزناو» است.

روستای نوین

هوای معتدل کوهستانی در این دیار ۷۰ هزار نفری شور و شعف به پا می کند و چشمه های فراوان، زایش هر لحظه را، گونه ای به تصویر ذهن می کشاند که هر چه از دیدن آن حظ ببری و پرشوی، هنوز احساس خلأ می کنی و عطش برای سیراب شدن از سراب های آن داری. درخت های پهن برگ بلوط و پسته وحشی نیز، یکی از گونه های بسیار زیبای طبیعت را بر لوح این سرزمین حک کرده است. گونه های جانوری متعدد و بسیاری مشاهده می شود و زیباتر، سنجاب ایرانی است که در سکوت متین جنگل، با شیطنت هایش، شور کودکی را یادآور می شود. گل های نیلوفر کبود(زرد) در کنار سراب ها مخیله بیننده را تا جنون زیبا دوستی پیش می برد.

روستای کلجی

کلجی دهی از دهستان شالیار،بخش اورامانات ، شهرستان سروآباد ، استان کردستان است.

روستای سرهویه

روستای سرهویه با جمعیتی حدود ۱۳۰۰نفر و ۳۰۰خانوار در ۷۵کیلومتری شهرستان سنندج در بخش ژاورود غربی قرار دارد. که از شرق به روستای هشمز و از غرب به روستاهای هویه و سالیان و از جنوب به روستای بیساران و ازشمال با روستا های اویهنگ و ویسر همسایه است. روستای سرهویه که در بین دورودخانه ((دره ابادی)) و ((دره ویم )) قراردارد. دارای مناظر زیبای طبیعی میباشد. سنگ سخناخ و سنگ سفید (چه رمی) که در دره ابادی هستنند. هه راله زه ردی – قو لی قاورمه – ئاوسیاو – چادر گاه – هانه چیا – سه رهال- سویلان که راه رفتن به انها دره ویم می باشد.از جاهای بسیار دیدنی روستای سرهویه میباشند.

که هر ساله پذیرای کوهنوردان و دوستداران طبیعت می باشند.در ضمن اکثر مردم روستای سرهویه به کارکشاورزی پرورش توت فرنگی مشغول می باشند که سالانه حدود۳۵۰ تا ۴۰۰ تن توت فرنگی به بازار عرضه می کنند.. و روستای سرهویه دارای مدارس ابتدای و راهنمای میباشد . که دانش اموزان دروره متوسطه برای ادامه تحصیل به هویه و اویهنگ و یا به شهر ستانها ی نزدیک می روند.

روستای سلین

این روستا بر مسیر مهمترین مسیر طبیعت گردی استان یعنی مسیر مریوان به هورامان تخت و روستای گردشگری هجیج قرار گرفته است و این یکی از مزیت های گردشگری روستا در برنامه ریزی تورهای گردشگری است و به علت قرارگیری در منطقه حفاظت شده کوسالان دارای تنوع در گونه های جانوری و گیاهی بوده و این تنوع به توسعه اکوتوریسم در منطقه کمک شایانی کرده است.

به علت احداث سد داریان در سال های اخیر، آب دریاچه پشت سد بخشی از زمین های روستا را در برگرفته و به همین دلیل روستای سلین آخرین روستائیست که در آن از طریق قایق، تردد به سایر روستاها مانند هجیج انجام می شود که معمولا این نوع تردد، در برنامه گشت های مسافرتی به صورت ترکیبی با سفرهای زمینی مورد استفاده قرار می گیرد.

اهالی روستا بسیار خونگرم و مهمان نواز و دارای تحصیلات عالیه می باشند که زبانزد منطقه است. زبان مردم روستا کردی هورامی و مانند سایر مناطق هورامان، تمامی اهالی روستا، لباس های زیبای کردی برتن می پوشند.

مهمترین جاذبه های گردشگری روستای سلین: 

بافت پلکانی:

بافت روستا گرچه در برخی کوچه ها دارای شیب کمتری است اما روستای سلین نیز مانند سایر مناطق هورامان دارای بافتی پلکانی و خشکه چین می باشد که در دامنه کوه کوسالان به زیبایی خودنمایی کرده و به همراه طبیعت زیبای آن که ترکیبی از کوه، جنگل و دریاچه می باشد موجب جذب گردشگر به روستا شده است.

دریاچه سد داریان :

با احداث سد داریان در سالهای اخیر بر روی رودخانه سیروان، روستای سلین نیز بر حاشیه این دریاچه قرار گرفته که موجب گسترش ورزش و تفریحات آبی به ویژه قایق سواری در فاصله روستای سلین با سایر روستاهای مجاور شده که حتی مسافتی که از طریق راه شوسه مابین این روستاها پیموده می شود از طریق راه آبی و قایق سواری برای گردشگران بسیار کمتر و مفرح تر شده است.

پل موجود بر روی دریاچه :

به علت چشم اندازهای زیبایی که از طریق آن چشم انداز روستا و مناطق جنگلی آن نمایان است این پل نیز به یکی از جاذبه های روستا تبدیل شده است.

قرآن تاریخی سلین:

قرآن مشهور به غیب اله بیگی بعد از قرآن نگل، تاریخی ترین قرآن موجود در کردستان است. قرآن روستای سلین به جامانده از قرن هشتم هجری است و بنا به روایات مردم در زمان حکومت غیب الله بیگی حاکم منطقه هورامان توسط این پادشاه در یک غاری در روستای سلین کتابت شده و سال 94 به همت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مرمت و در مسجد روستا نگهداری می شود.

هوار  ” دره ویان ” 

هوار دره ویان در دامنه کوه کوسالان از مناطق بسیار خوش آب و هوا و زیبای منطقه هورامان است که طی سال های اخیر آژانس های مسافرتی به ویژه در بحث طبیعت گردی، تورهای بسیاری را در این منطقه اجرا کرده اند. معرفی زندگی مردم هوار نشین به همراه فرهنگ و معماری ساده و زیبای آن از جمله جاذبه های هوار دره ویان و سایر هوارهای این روستا مانند هوار “هشه دول” می باشد که البته تورهای مجاز بیراهه نوردی ( Off Road ) با حفظ رعایت مقررات زیست محیطی مسیرهای بسیار مهیج و جذابی را میان گردنه های پر پیچ و خم کوهستانی به گردشگران عرضه کرده اند.

 سوغات روستا:

خشکبار مشهور سلین، عسل و روغن محلی، کشک از جمله سوغات این روستای تاریخی است.

قابل ذکر است که روستای سلین دارای جاذبه های دیگری مانند تماشای شکوفه های زیبای انار، قلعه تاریخی سلین، زیارت پیران طریقت (پیر قاسم و پیر اسماعیل)، آبگرم معدنی موسوم به “آوه تال “(آب تلخ) و آبشار فصلی نیز می باشد که می تواند در برنامه ریزی تورهای گردشگری به عنوان سایر جاذبه ها به گردشگران معرفی شود.

روستای ژنین

این روستا در حال حاضر با ۳۵۰ خانوار و ۱۵۵۰ نفر جمعیت یکی از روستاهای پرجمعیت شهرستان سروآباد می باشد. این روستا دارای بیش از ۲۳۵ هکتار مزارع آبی و ۷۰ هکتار دیم می باشد و با توجه به این مقدار مزارع اکثر مردم به کار باغداری و کشاورزی و عده کمی به دامداری مشغولند. اما اکثر دارای یک راس گاو برای تامین لبنیات مورد نیاز خانوار خود هستند. کشاورزی در این روستا به دلیل کم شدن آبهای سطحی و چشمه ها روز به روز کم رنگتر شده و تنها تامین کنند آب کشاورزی و حتی آشامیدن در مزارع، حفر بی سابقه چاهها می باشد که این امر باعث کم شدن و پایین رفتن ابهای سطحی شده است.

روستای ژیوار

روستای ژیوار در ناحیه ی هورامان کردستان، شهر سروآباد در جنوب کوه های کوسالان و در کنار رودخانه ی سیروان، قرار دارد. ژیوار درزبان کردی به معنی زندگی است. روستای ژیوار در میان دره است و این موقعیت خاص باعث شده که سال ها پیش ساخت پلکانی خانه ها را برایش انتخاب کنند. معماری روستای ژیوار مانند ماسوله پلکانی و ساختمان هایش سنتی است. یعنی حیاط خانه بالایی پشت بام خانه ای است که در ارتفاع پایین تر قرار گرفته است. اما وسعت آن از ماسوله بیشتر است. خانه های آن از سنگ ساخته شده اند.

آب و هوا

روستای ژیوار به علت قرار گرفتن در منطقه ای کوهستانی زمستان هایی سرد و سخت را پشت سر می گذارد. اغلب گردشگران ترجیح می دهند در بهار دل پذیر و فصل شکفتن طبیعت به آن سفر کنند ، برخی دیگر تابستان را انتخاب می کنند تا چند روزی به دور از گرمای شهرها سپری کنند. البته کوهنوردان زیادی پاییز و زمستان به این روستا و ارتفاعات اطراف آن می روند. این روستا در رتبه بندی میزان پاک بودن آب و هوای شهرها و روستاهای کشور رتبه سوم را کسب کرده است. احتمالا یکی از دلایل اصلی آن صعب العبور بودن منطقه و تردد دشوار خودروها است که موجب بکر ماندن ژیوار شده است.

باغ های ژیوار

باغ های وسیع انجیر، انگور و انار در این روستا قرار دارند. از اصلی ترین محصولات ژیوار انار است و اکثر مردم آن با فروش محصولات درخت هایشان به ویژه انار زندگی خود را می گذرانند.در میان روستا دره دربند واقع شده که قدیمی ترین محله به حساب می آید. لباس های رنگارنگ مردم محلی از دیگر جذابیت های آن است. لباس مردم این روستا کردی است که مانند سایر شهرهای ایران تا پیش از ورود پارچه های خارجی توسط خودشان تهیه می شد.

رودخانه سیروان

از زیبایی های طبیعی منطقه دره ها و رودهای بسیار آن است که هر کدام از یک کوه سرچشه می گیرند. از به هم پیوستن این رودها دو رودخانه ایجاد شده است که یکی از آن ها سیروان است. این رودخانه ی خروشان و زیبا از غرب روستا گذر می کند و مهم ترین رود منطقه است. همانند سایر رودخانه ها باعث آبادانی و ایجاد زندگی و طراوت در منطقه شده است. گل ها، درختان و گیاهان زیادی از این رود ایجاد شده است و آبزیان زیادی نیز درون رودخانه زندگی می کنند. می توانید زمانی را برای قدم زدن و پیاده روی در اطراف رودخانه اختصاص دهید اما به دلیل باریک بودن عرض آن قایقرانی در آن امکان پذیر نیست. این رود اورامانات را به دو بخش تقسیم کرده که برای سال ها تنها راه عبور از رودخانه پل دو آب در نزدیکی پاوه بود. سیروان در انتها وارد کردستان عراق می شود.

روستای دره کی

روستای دره کی از توابع شهرستان سرو آباد استان کردستان و در فاصله ۵۰ کیلومتری جنوب سرو آباد قرار دارد. روستای دره کی به دلیل برخورداری از موقعیت ویژه جلوه‏ای زیبا و بسیار منحصر به فرد دارد.مناظر و چشم‏ اندازهای زیبای آن، در بیشتر فصول جذاب و جالب توجه است.
کوه های عوالان و سه کو در شمال و کوه های دالانی و کمانجر در جنوب و روبه روی آبادی قرار دارند که زیبایی خاصی را به روستا و حتی منطقه داده اند.جاذبه‏ های طبیعی روستا را آبشار وه زه ن (سلور) ، منطقه ی زیبا ی قه لا خانی ، باغ های سلور و هزارانی و… تشکیل می دهند .

روستای دلمرز

روستای دله مرز در محدوده‏ای کوهستانی استقرار یافته و ارتفاع آن از سطح دریا در ۹۰۰متر است. این روستا، با اقلیمی مدیترانه ایی در فصول بهار آب و هوایی معتدل و مطبوع دارد و در پاییز و زمستان، سرد می‏باشد. رودخانه سیروان در میان آبادی جریان دارد و چشم انداز جذابی به آنبخشیده است .

روستای دل

روستای دل در کردستان است. این روستا هم از لحاظ طبیعی و هم از تاریخی اهمیت و ارزش بسیار بالایی دارد .این روستا از توابع شهرستان سروآباد که در استان کردستان قرار دارد می باشد و در فاصله ی حدودی ۳۴ کیلومتری شهر سروآباد واقع شده است. این روستا در میان کوهی با آب و هوای سرد و نیمه مرطوب واقع است و رودخانه سیروان از پایین آن می گذرد. کوه مشهوری هم در این منطقه وجود دارد که نام آن هیشور است و از شمال شرق تا شمال غرب منطقه روستای دل در کردستان امتداد دارد.

بهترین زمان برای سفر به روستای دل

برای سفر به این منطقه در شهرستان سروآباد باید بدانید که زمستان های بسیار سختی دارد پس هیچ وقت سعی نکنید که زمستان به سمت آن بروید، اما فصل بهار این منطقه به بهشتی برین تبدیل می شود و بوی عطر سنجد سرتاسر روستا را فرا می گیرد. اواخر خرداد که فصل توت روستا است با دعوت اهالی دل به باغ های روستا بروید و توت بخورید.

روستای حسین آباد

روستای حسین آباد در سال ۱۳۵۵با شکل گیری قهوه خانه در آمار نامه ها تحت عنوان بیکره دیده می شود .روستا از سالهای ۱۳۸۰تحت عنوان حسین آباد از توابع بخش مرکزی تغییر نام داده وبه سه راه حزب الله نیز شهرت دارد .روستای حسین آباد در مسیر جاده سروآباد به مریوان (استان کردستان )ودر ۱۲کیلومتری شمال غرب مرکز شهرستان (سروآباد )قرار گرفته است .

روستای چشمیدر

روستای چشمیدر در۳۵ کیلومتری شهر سروآباد و در فاصله مابین ۴۶ درجه و ۲ دقیقه طول شرقی و ۳۵ درجه و ۲ دقیقه عرض شمالی با ارتفاع متوسط روستا از سطح آبهای آزاد حدود ۱۷۶۲ متر و در دامنه سلسله جبال کوه های منتهی به شاهو که یک روستای پای کوهی و میان کوهی قلمداد می شود. در جنوب شهرستان سروآباد واقع گشته است .

وجه تسمیه

دارای سه وجه تسمیه می باشد: ۱ . (( چه شمیه ر )) از چه شم و یه ر ترکیب گشته است . چه شم همان چشمه می باشد و یه ر همان عدد ۳ می باشد ؛ که سه چشمه در داخل روستا به نامهای ( هانه خه لی فه – ها نه قما – هانه وو موسایا ) نمایانگر مفهوم فوق می باشد . ۲ . (( چه شمیه ر )) که قبلآ چشمی زر بوده است در سالهای پیش مرکز ۳۸ روستا بوده و مردم روستا های اطراف به صورت اقماری جهت کسب و تجارت و همچنین معامله کالا به کالا به روستای چشمی زر مراجعه نموده و بعد از گذشت زمان به چشمی در تبدیل گشته است . ۳ . چشمیدر از چشمه و دره گرفته شده است , که قرار گرفتن روستا در بین سه چشمه و دو دره نمایانگر منطق نامگذاری فوق می باشد که دومین وجه تسمیه بنا به گفتار معتمدان و ریش سفیدان روستا صحیح تر می باشد.

روستای پایگلان

یکی از روستاهای زیبا و گردشگرپذیر در سروآباد، روستای پایگلان است، نام این روستا از ۲ کلمه پای و گلان گرفته شده است به این معنی که یک روستای پای کوهی است و کوه های مشرف بر روستا در فصل بهار پوشیده از گل های زیباست و در روایتی دیگر از (پای کلان) یعنی پای کوه ها گرفته شده است.

روستای بیساران

روستای بیساران از توابع شهرستان سروآباد در منطقه ی ژاورود یا اورامان شرقی قرار دارد،بیساران از بزرگترین وپرجمعیت ترین روستا های استان کردستان می باشد.این روستا از دیر باز محل سکونت اقوام مختلف بوده است،وجود غارهای زیاد در اطراف روستا از جمله مرجهول و مرپالنگ ومرعزیزه وغیره حکایت از سکونت انسان در ماقبل تاریخ دارد.

روستای آریان

روستای ماسوله ای آریان ( مصوب : آریان ، تلفظ محلی : آریان ) از روستاهای تابعه ی بخش مرکزی شهرستان سروآباد( منطقه ی ژاوه رود ، دهستان پایگلان ) می باشد.

روستای رزاب

روستای رزاب روستایی پایکوهی است اما توپوگرافی آن و نحوه قرارگیری واحدهای مسکونی و غیر مسکونی به گونه ای می باشد که روستا را روستایی بن بست کرده و تنها یک راه ارتباطی با دنیای خارج وجود دارد .

روستای درکی

روستای ده رکی از توابع شهرستان سروآباد به فاصله ۵۰ کیلومتری روستای سروآباد قرار دارد. روستای ده رکی در محدوده کوهستانی استقرار یافته این روستا با اقلیمی مدیترانه ای در فصل بهار، آب و هوایی معتدل و مطبوع و در تابستان هوایی نسبتا گرم و در پاییز و زمستان بسیار سرد دارد.

روستای تازه آباد

روستای تازه آباد در بخش سروآباد همین شهرستان در استان کردستان واقع شده که با شهرستان سروآباد ۷ کیلومتر فاصله دارد و تا شهرستان مریوان ۱۸ کیلومتر فاصله دارد.